خبرگزاری مهر، گروه حوزه و دانشگاه، مهتاب چابک: در باب اهمیت «پژوهش» باید گفت، توسعه پایدار هر کشوری به نحو قابل توجهی در گروی گسترش کمی و کیفی فعالیت های پژوهشی آن کشور است. در ایران نیز به نسبت سالهای گذشته و با تأکیدات مقام معظم رهبری بر روی کلیدواژه های مرتبط با علم، پژوهش، سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی، تولید علم و ... این موضوع بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و به نظر می رسد همزمان با تحریمها به تدریج مسئولان اجرایی کشور به اهمیت و بهره مندی از پژوهش بیشتر پی برده اند.
در این مسیر که نقطه محوری آن را پژوهشگران تشکیل می دهند، طبیعتا چالشها و موانعی نیز وجود دارد که در صورت شناسایی، اعلام، واگویی و در نهایت تلاش برای حل این مشکلات، بهتر می توان به اهداف پژوهشی مطابق با اسناد بالادستی دست یافت. همچنین هموارتر کردن راه پیش روی پژوهشگران قطعا ما را در رسیدن به راه حل مشکلات کشور کمک خواهد کرد.
در همین راستا و به مناسبت هفته پژوهش که به محققان کشور تعلق دارد، بر آن شدیم تا با تنی چند از محققان دانشگاهی صحبت کنیم و پای درد و دل آنها بنشینیم.
پژوهشگران در این گفتگوها فقدان مدیریت یکپارچه پژوهشی را یکی از مهمترین چالشهای پیش رو ذکر کردند که به گفته آنها این موضوع روند پژوهشگری را «خسارت بار» کرده است. مشکلات مالی و کمبود گرنتهای پژوهشی نیز یکی دیگر از دغدغه ها است که بعضا محقق را وا می دارد با هزینه شخصی دست به کار تحقیقاتی بزند. در این میان بحث بیمه و مالیات هایی که متوجه برخی شرکت های دانش بنیان است نیز مانعی برای کار علمی عنوان شده است.
مشروح گفتگوهای مهر درباره دغدغه ها و چالشهای این روزهای محققان در زیر آمده است:
استاد دانشگاه مالک اشتر: در کشور مدیریت یکپارچه پژوهش نداریم
محمد مهدی‌نژاد نوری، استاد دانشگاه صنعتی مالک اشتر و معاون اسبق پژوهشی وزیر علوم پیرامون چالش های پیش روی محققان برای پژوهش به خبرنگار مهر گفت: به نظر من، بزرگترین چالش و دغدغه، نبود مدیریت یکپارچه پژوهش در کشور و نیز فقدان ارتباط دانشگاه ها و مراکز دانشگاهی با جامعه است؛ اکنون دانشگاه تهران اذعان دارد که ۱۰ هزار دانشجوی دکتری و ۳۰ هزار دانشجوی ارشد دارد! خب در این میان سوال این است که پژوهش ها و تحقیقات این ۴۰ هزار محقق چه می شود؟
با همین روند خسارت بار، افزایش بودجه بی فایده است
این پژوهشگر حوزه مدیریت راهبردی با طرح این سوال که چه کسی دانشگاه ها را در حوزه کار تحقیقاتی هدایت می کند که چه کاری را کجا و چطور انجام دهند تا نتایجش مفید باشد، ادامه داد: اینکه یک مرکزیت و مدیریت یکپارچه برای این مهم نداریم و همچنان فقط به دنبال پول و افزایش منابع مالی کارهای تحقیقاتی باشیم، به توفیق نخواهیم رسید. مطمئن باشید اگر بودجه های تحقیقاتی ۵ برابر و ۱۰ برابر هم شود، در صورتی که همچنان همین رویه خسارت بار و بی فایده را پی بگیریم، جز اینکه منابع مالی، پول و ثروت کشور به هدر برود، نتیجه دیگری نخواهد داشت.
نیازمند انقلاب علمی در کشور هستیم
این استاد دانشگاه صنعتی مالک اشتر گفت: به اعتقاد بنده عزیزانی که در مجلس، شورای عالی انقلاب فرهنگی، دولت و قوه قضاییه و حتی خود دانشگاه ها حضور دارند، باید با عزم و تلاش شبانه روزی، ظرف ۲ – ۳ ماه، ضمن استخراج ساز و کارهای مفید، علمی و نتیجه بخش، نظام ملی نوآوری را تدوین و همگی را پایبند به اجرای آن کنند. اکنون بیش از هر زمان دیگر نیازمند یک تحول و انقلاب علمی در کشور هستیم؛ برای آنکه بتوانیم گام دوم انقلاب را که مقام معظم رهبری با اشاره به آن، تاکید داشتند در ۱۴۰۴ باید به قله های علمی برسیم، محقق شود، ضروری است که هر چه زودتر این انقلاب علمی را رقم بزنیم.
اکنون بیش از هر زمان دیگر نیازمند یک تحول و انقلاب علمی در کشور هستیم؛ برای آنکه بتوانیم گام دوم انقلاب را که مقام معظم رهبری با اشاره به آن، تاکید داشتند در ۱۴۰۴ باید به قله های علمی برسیم، محقق شود، ضروری است که هر چه زودتر این انقلاب علمی را رقم بزنیمرقابت دانشگاه ها در تعداد مقالات، تاسف بار است
این محقق اضافه کرد: کجای دنیا می بینید که بگویند اگر بخواهی استاد شوی، باید حتما N تعداد مقاله، آنهم در یک سری مجلات داشته باشی؟ جالب اینکه در حال حاضر دانشگاه ها در همین زمینه رقابت تاسف باری با یکدیگر دارند که کدامیک تعداد بیشتری مقاله در این مجلات دارد! این همان نقص آیین نامه و ایراد بنیادین تفکر و نگاه است. اکنون بزرگترین مشکل ما این است که از یک سو، دانشجویی که آموزش می بیند، نمی تواند در جامعه، ایجاد مهارت و کار کند و از طرف دیگر نیز اگر پژوهشی در دانشگاه انجام می شود، غالبا پژوهشی متناسب با نیازهای جامعه و چشم انداز کشور نیست.
انتقاد از اقدام دیرهنگام وزارت نفت/آقای وزیر این ۶ سال کجا بودید؟
وی در ادامه با تاکید بر این نکته که موضوع ارتباط دانشگاه با صنعت نباید امری انتخابی و دلبخواهی باشد، گفت: همین وزیر محترم نفت؛ ابتدا که آمد، خیلی راحت بر روی هر آنچه که حاصل تحقیقات داخلی بود، خط کشید و عنوان کرد «من فلان استاندارد را می خواهم». اکنون اما که اواخر دوران صدارتش است، تازه می گوید می خواهیم صندوق پژوهش و فناوری ایجاد کنیم! خب سوال ما این است که آقای وزیر این ۶ سال کجا بودید؟ خواب بودید؟! آیا آمدید از مردم پوزش بخواهید؟ آیا از جامعه عذرخواهی کردید که من با ورود به یک مسیر خسارت بار، از رشد توان علمی داخلی جلوگیری کرده و متعهد به کمک به افزایش بنیه و توان علمی داخلی نبودم و فکر می کردم با تکیه بر خارج، می توانم همه چیز را حل کنم؟
پژوهش را دستمایه سیاست بازی هایتان نکنید
مهدی نژاد با تاکید بر اینکه امر پژوهش نباید دستمایه سیاست بازی سیاستمدارانی که فصلی و دوره ای می آیند و می روند، باشد، اظهار داشت: پژوهش و تحقیق از جمله مهمترین منابع راهبردی کشور است. لذا باید ضوابط و مقررات موجود، به نفع دانشگاه نسل ۴، دانشگاه تمدن ساز و دانشگاهی که در سرنوشت جامعه دخالت دارد، اصلاح شود که البته منظور بنده از اصلاح قوانین، بازنگری یک ماده و ۲ تبصره نیست.
معاون اسبق پژوهشی وزیر علوم گفت: توجه داشته باشید که سالانه حدود ۳۰ هزار دانشجوی دکتری، رساله می نویسند و فارغ التحصیل می شوند. این رساله ها هر کدام حداقل ۲۰۰ میلیون تومان ارزش مالی پشت خود دارد! و این یعنی ۶ هزار میلیارد تومان! این فرآیند بیمار و هدر رفت سالانه چندین هزار میلیارد از پول کشور، همه را خسته کرده است. این پول هنگفت که از محل ثروت و منابع مالی کشور هزینه شده، حقیقتا چه نتیجه ای دارد و به کجا می رود؟ همه می رود در کمد و گنجه و طبقات بایگانی و ....؛ در نهایت تعداد اندکی از این رساله ها در خدمت نیاز جامعه قرار می گیرد. آیا این خسارت بار نیست؟ بنابراین باید کل مباحث را اصلاح کرد و این کار، کار یک نفر و ۲ نفر مثلا وزیر علوم و معاون علمی فناوری نیست! این یک اقدام ملی و شاید جنبشی فراگیر را می طلبد که باید همه در آن درگیر باشند و این نهضت تحولی را رقم بزنند.
